ხმაურიანი დაკავება

თამუნა უჩიძე, ახალციხე

გიორგი აბდალაძის ფოტო.

ფოტოგრაფები უცხო ქვეყნის სასარგებლოდ ჯაშუშობის ბრალდებით; ერთ-ერთ ყველაზე სკანდალურ საქმეს გრიფით საიდუმლო დაედო; მოსაზრებები და შეფასებები;

პრეზიდენტის პრესსამსახურის ფოტოგრაფი ირაკლი გედენიძე, მისი მეუღლე და გაზეთ “პრაიმ-თაიმის” ფოტოკორესპონდენტი ნათია გედენიძე, საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს კონტრაქტორი და “ალია-ჰოლდინგის” ფოტოგრაფი გიორგი აბდალაძე, ევროპის ფოტოსააგენტოს წარმომადგენელი საქართველოში ზურაბ ქურციკიძე და “ასოშეიტედ პრესის” ფოტოკორესპონდენტი საქართველოში შაჰ აივაზოვი საკუთარ სახლებში 7 ივლისს, გამთენიისას, სამიდან ექვს საათამდე, აიყვანეს.

სამ მათგანს, მათ შორის პრეზიდენტის პირად ფოტოგრაფს, ოფიციალურად წაეყენა ბრალი 314-ე მუხლით – უცხო ქვეყნის სასაეგებლოდ ჯაშუშობა. აღკვეთი ღონისძიების სახით, მათ წინასწარი ორთვიანი პატიმრობა შეეფარდათ. შაჰ აივაზოვი დაკავებიდან რამდენიმე საათში გაათავისუფლეს. ნათია გედენიძემ კი მოდულის შენობა მას შემდეგ დატოვა, რაც მან და მისმა მეუღლემ სამართალდამცავებს აღიარებითი ჩვენება მისცეს.

ფოტოგრაფების დაკავების სხვადასხვა ვერსიებს შორის ერთ-ერთი პრეზიდენტის პირადი ფოტოგრაფის მიერ გავრცელებული ფოტოებია, რომლებიც მან 26 მაისის ღამეს, სამართალდამცავთა მიერ მომიტინგეების დაშლისას გადაიღო. ფოტოებზე სასტიკად ნაცემი აქციის მონაწილეები არიან აღბეჭდილი და ის სააგენტო “როიტერის” საშუალებით გავრცელდა. თავად გედენიძე მის დაკავებას სწორედ ამ ფაქტს უკავშირებს.  

გრიფმა “საიდუმლო”, რომელიც ფოტოგრაფების საქმეს დაედო, ინფორმაციულ ვაკუუმში დარჩენილი საზოგადოების ინტერესი ამ საკითიხისადმი უფრო გაამძაფრა. საქმეზე “საიდუმლო” გრიფის მოხსნა იყო სწორედ ერთ-ერთი მოთხოვნა, რომელიც “ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიისა” და “მედიის ადვოკატირების” კოალიციის წევრებმა შინაგან საქმეთა მინისტრთან ვანო მერაბიშვილთან შეხვედრისას დასვეს. მიუხედავად იმისა, რომ მინისტრმა ეს მოთხოვნა არ დააკმაყოფილა, ჟურნალისტი ია ანთაძე მიიჩნევს, რომ “შეხვედრა საჭირო იყო”. მისი თქმით, მიუხედავად იმისა, რომ ერთი შეხედვით, შეხვედრამ დაძაბულობის გარეშე ჩაიარა, მინისტრმა ნახა, რომ არსებობს სხვა საქართველოც და არა მხოლოდ ის, რომელიც მას ხოტბას ასხამს: “მერაბიშვილს სურდა, ჩვენზე განსაკუთრებით კარგი შთაბეჭდილება მოეხდინა. ამ შეხვედრის რეალური შინაარსი მოგვიანებით გამოიკვეთება, ამაში დარწმუნებული ვარ”.

ანთაძე მიიჩნევს, რომ ფოტორეპორტიორების დაკავების ერთ-ერთი მიზანი, ნებისმიერ შემთხვევაში დანარჩენი ჟურნალისტების დაშინებაც იყო. განსაკუთრებით იმ ჟურნალისტებს მოუხდებათ ფრთხილად ყოფნა, რომლებიც საერთაშორისო მედიაორგანიზაციებთან თანამშრომლობას გადაწყვეტენ: “ჩვენი სტატიები, რომლებიც უნდა წაეკითხათ უცხოეთის სხვადასხვა ქვეყანაში, შესაძლოა აღარ წაიკითხონ და თან, ჩვენი პირადი გადაწყვეტილების და არა ვინმეს პირდაპირი ზეწოლის გამო”.  

ფოტოგრაფის დაკავებას, ჟურნალისტებზე ზეწოლის მცდელობას უწოდებს, “ომისა და მშვიდობის გაშუქების ინსტიტუტის” თბილისის ოფისის რედაქტორი გიორგი კუპატაძეც: “გავრცელებული მასალები, ჩემი აზრით, არ ადასტურებს ბრალეულობას. წაყენებული ბრალდებების, პირადად მე, არ მჯერა, რადგან, ძალიან კარგად ვიცნობ სამივეს”.

ანთაძის განცხადებით, მისი კოლეგების ჯაშუშობაში დადანაშაულება სახელმწიფოს გადაწყვეტილი აქვს: “მათი ბრალის დამადასტურებელი უტყუარი საბუთები, ვფიქრობ, შესაბამის უწყებებს არ გააჩნიათ. ამიტომ საზოგადოების სიფხიზლეს და სოლიდარობას დიდი მნიშვნელობა აქვს”.

ადგილობრივი ტელეკომპანია “მეცხრე არხის” ოპერატორი სერგეი ფიდანიანი მანამდე, სანამ საქმეს ნათელი არ მოეფინება, საპროტესტო აქციებში მონაწილეობას გაუმართლებლად მიიჩნევს.

“თავს შეიკავებს საპროტესტო გამოსვლებისგან” ამავე ტელეკომპანიის ჟურნალისტი რუსუდან გვარამაძე: “თუ ზოგადად, აქცია სიტყვის თავისუფლების მხარდასაჭერად გაიმართება, მას მხარს დავუჭერ”.  

ტელეკომპანია “მეცხრე არხის” გენერალური დირექტორის მაია იველაშვილის განცხადებით, ტელეკომპანიამ საკუთარი პოზიცია უკვე დააფიქსირა, რეგიონულ ტელევიზიათა გაერთიანების მიერ მომზადებულ მიმართვაში, რომელიც შესაბამის ორგანიზაციებს დაეგზავნათ: “საქმეზე “საიდუმლო” გრიფის მოხსნას ვითხოვდით. ჩვენ “გარბის” წევრი ვართ და სამომავლოდ, მოქმედებას კოალიციის საერთო გადაწყვეტილების მიხედვით დავგეგმავთ”.

იველაშვილი მიიჩნევს, რომ თუ ბრალდების მხარეს სეროზული მიზეზები არ ექნებოდა, საერთაშორისო პრესის წარმომდგენლებსა და პრეზიდენტის პირად ფოტოგრაფს, ხელს ისე ვერავინ მოკიდებდა.

იველაშვილის მოსაზრებას იზიარებს ადვოკატი ივანე ტატალაშვილი: “კვამლი უცეცხლოდ არ ჩნდება”. შესაბამის სტურქტურებს საამისო საფუძველი რომ არ ჰქონოდათ, სამშობლოს ღალატში ის ვერ დაადანაშაულებდნენ”.

იგივეს ფიქრობს ახალციხელი ანტონ დურგლიშვილიც: “დამნაშავეები რომ არ იყვნენ, ამხელა რაღაცას ვერ დააბრალებდნენ. მაგრამ, ჩვენ ქვეყანაში რომ ყველაფერი ხდება, ისიც ვიცით უკვე”.

“დემოკრატ მესხთა კავშირის” ადვოკატს ეკა აბაშიძეს 2008 წლის აგვისტოს ომში გადაღებული ფოტოების ავტორებისგან, უცხო ქვეყნის სასარგებლოდ ჯაშუშობა უკვირს: “რაც შეეხება მოსაზრებას, რომ მათი დაკავებით ხელისუფლებამ ჟურნალისტები დააშინა, ვერც დავადასტურებ და ვერც უარვყოფ”.

ანთაძის თქმით, ქვეყანაში ბევრი პატიმარია და მათ შორის არიან ადამიანები, რომელთა ბრალი დადასტურებული არ არის. პატიმარი კი, რომლის ბრალიც ბოლომდე დადასტურებული არ არის, უკანონო პატიმარია: “ფოტორეპორტიორების სასამართლომდე სულ ორიოდე კვირა დარჩა. სასამართლო ღია იქნება და ჩვენ გვექნება საშუალება, ვნახოთ, როგორ უდასტურებს სახელმწიფო ჩვენს კოლეგებს, რომ ისინი გრუ–ს უგროვებდნენ და გადასცემდნენ საიდუმლო ინფორმაციას. მიემატებიან თუ არა ფოტორეპორტიორები უკანონონო პატიმრების რიცხვს – ეს არის შეკითხვა, რომელზეც საზოგადოებამ ზუსტი პასუხი უნდა მიიღოს’’.