მომხრეები და მოწინააღმდეგეები

 რას ფიქრობს სომხური დიასპორა სომხეთ-თურქეთის ურთიერთობებზე
რას ფიქრობენ მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში მცხოვრები სომხები სომხეთ-თურქეთის ურთიერთობების გაუმჯობესებაზე და რატომ ემხრობიან ან ეწინააღმდეგებიან ხელმოწერილ პროტოკოლებს.

სომხურ-თურქული პროტოკოლების ხელმოწერას სომხეთშიც და სომხური დიასპორის წარმომადგენლებს შორისაც არაერთმნიშვნელოვანი რეაქციები მოჰყვა. სომეხი ექსპერტები პროტოკოლების ხელმოწერასთან დაკავშირებით ორ საპირისპირო მოსაზრებას გამოთქვამენ. ნაწილი ამბობს, რომ ეს სომხეთისა და მთიანი ყარაბაღის რესპუბლიკას უსაფრთხოებას ემუქრება, ნაწილი კი პირიქით, ფიქრობს, რომ ეს სომხეთის საგარეო პოლიტიკაში მეტად პოზიტიური სვლაა.

“სამხრეთის კარიბჭე” დაინტერესდა რას ფიქრობენ ამ საკითხზე უბრალო მოქალაქეები. ჩვენს კითხვებს სხვადასხვა ქვეყნებში მცხოვრებმა სომეხი ეროვნების მოქალაქეებმა უპასუხეს. მათ კომენტარების გარეშე წარმოგიდგენთ.

“თურქეთთან საზღვრის გახსნის მომხრე ვარ. გენოციდის საკითზე მუშაობა კი აუცილებლად უნდა გავაგრძელოთ. დარწმუნებული ვარ, ისინი კვლავ დაგვიკეტავენ საზღვარს, ახლა რომც გახსნან. საზღვრები უნდა გავხსნათ, მაგრამ თურქებთან ძმური ურთიერთობების დამყარება საჭირო არ არის. ეს დიპლომატიური თამაშია. ყველაზე მთავარია, არ დავივიწყოთ პარუირ სევაკის სიტყვები: “როდესაც თურქს ხელს უწვდი, ყურადღებით დააკვირდი და მის ფრჩხილებქვეშ შენი ბაბუების სისხლს დაინახავ”, - ამბობს ყაზახეთში მცხოვრები 34 წლის შანტ მკრტჩიანი.

“საზღვრის გახსნისადმი ძალიან უარყოფითად ვარ განწყობილი. რაში სჭირდება სომხეთს საზღვრის გახსნა?! საზღვრის გახსნა დაუშვებელია, სანამ თურქეთი 1915 წლის სომხების გენოციდს არ აღიარებს, ასევე, მთა არარატს მიმდებარე ტერიტორიებითურთ არ დააბრუნებს. გარდა ამისა, ჩემი აზრით, თურქეთმა 100 წლის განმავლობაში სომხეთს დადგენილი (დიდი) ფულადი ანაზღაურება უნდა უხადოს. რასაკვირველია, ეს გენოციდის მსხვერპლს ვერ აანაზღაურებს, მაგრამ თუ სომხები გენოციდის ფაქტის დამტკიცებას შევძლებთ, ამით კიდევ ერთხელ დამტკიცდება, რომ სომხები დიადი ხალხია და 1.5 სომეხის დაკარგვისგან გამოწვეულ წუხილსაც შეამსუბუქებს!!! და ბოლოს, მინდა დავამატო, რომ დარწმუნებული ვარ, ჩვენ, სომხები გენოციდის ფაქტის დამტკიცებასა და თურქეთის პასუხისმგებლობაში გადაცემას შევძლებთ!!! ჩვენს მიზანს სომხები აუცილებლად მივაღწევთ!!!” - განაცხადა რუსეთში მცხოვრებმა 25 წლის ნარეკ ალოიანმა.

“ამ პროტოკოლისა და საზღვრის გახსნის წინააღმდეგი ვარ – თურქების მიერ სომეხთა გენოციდის ფაქტის აღიარებამდე. მიზეზი ბევრია, მხოლოდ ერთს დავასახელებ. ყველა ამტკიცებს, რომ საზღვრის გახსნის შემდეგ ეკონომიკა აყვავდება, მაგრამ მათ ავიწყდებათ, რომ ქვეყანას იაფი თურქული პროდუქცია მოაწყდება და სწორედ ჩვენი ადგილობრივი მწარმოებელი დაზარალდება! ბაზარი დღეს, საზღვრის გახსნამდეც გადაჭედილია თურქული ნაწარმით, ჩვენი ადგილობრივი მრეწველები კი მათ კონკურენციას ვერ უწევენ. უფრო განვითარებულ ქვეყნებში ადგილობრივი მეწარმეების დასაცავად სპეციალური კანონები არსებობს, ჩვენთან კი ასეთი მხარდაჭერა არ არის! მეორე მხრივ კი, მეშინია და ამის წარმოდგენაც არ მინდა, რომ თურქები ჯგუფ-ჯგუფად ჩამოვლენ სომხეთში და თავს ისე იგრძნობენ, როგორც საკუთარ სახლში. ამის მაგალითია ირანელები, რომლებმაც ერევნის, ამ სიტყვის პირდაპირი მნიშვნელობით, ოკუპირება მოახდინეს! ყველაზე ლოიალურ ევროპულ ქვეყანაში ჩასული ყველაზე წესიერი ადამიანიც კი თავს სტუმრად გრძნობს! ჩვენთან კი პირიქითაა – უცხოელები პრივილეგირებული კასტაა!”, - გვიპასუხა 25 წლის მია ტერ-ისრაელიანმა ესპანეთიდან.

“საზღვრის გახსნის მომხრე ვარ. მიწა არავის არავისთვის დაუბრუნებია. მსოფლიოში ურთიერთობები ყოველთვის ძალას ემყარებოდა და ჩვენც სულ უფრო და უფრო ძლიერები უნდა გავხდეთ. სომხურ-თურქული პროტოკოლების ხელმოწერა დიასპორასა და დედა სომხეთს შორის კავშირს ვერ შეასუსტებს. ორ დას ერთმანეთის გარეშე ცხოვრება არ შეუძლია, მცირე უსიამოვნებები (რ. ხროვუტიუნი) გაივლის”, - წერს 55 წლის პარიზელი კარინე როსტომიანი.

“საზღვრის გახსნის წინააღმდეგი ვარ. ამდენი წელი დახურულ საზღვრებში ვცხოვრობთ და ეს არც მომავალში გაგვიჭირდება”, - ამბობს 19 წლის ანი ასატრიანმა უკრაინიდან.

“საზღვრის გახსნა გენოციდის დავიწყებასა და თურქებისთვის პატიებას ნიშნავს. დღეს ჩვენთვის საზღვრის გახსნაზე მნიშვნელოვანი საკითხი გენოციდის აღიარებაა. მე კატეგორიულად წინააღმდეგი ვარ”, - გვითხრა 43 წლის თბილისელმა ანი მანუკიანმა. 

აღუნიკ აივაზიანი, ახალქალაქი