სეისმურად აქტიური, მაგრამ მყარი

არის თუ არა საქართველო სეისმურად სახიფათო რეგიონი და რა მდგომარეობაა ამ თვალსაზრისით სამცხე-ჯავახეთში.

თამუნა უჩიძე, ახალციხე

 იაპონიაში 11 მარტს განვითარებული მოვლენებისა და მას შემდგომ, მსოფლიოს სხვა ქვეყნებში მომხდარი მიწისძვრების შემდეგ, მოსალხეობაში პანიკა თითქმის არ ნელდება. მოსალოდნელი მიწისძვრის შიში, 1 მაისს რაჭაში 3,5 მაგნიტუდის მიწისქვეშა ბიძგების, 5 მაისს კი ონში 3,5 მაგნიტუდის სიმძლავრის რყევის დაფიქსირებამ კიდევ უფრო გაამძაფრა.

“საქართველო და მთლიანად კავკასია, ეგრეთ წოდებული, საშუალო სეისმური რეგიონია. ასეთი დასახელება მიიღეს რეგიონებმა, სადაც ძლიერ მიწისძვრათა შორის საშუალო პერიოდი 1000 წელს აღემატება. თუმცა, ეს კონკრეტული კერის ზონის მიწისძვრებს შეეხება და არა მთელ რეგიონს”, - ამბობს ფიზიკა-მათემატიკის დოქტორი გიორგი მესხი.  

კავკასია, ეგრეთ წოდებულ, კონტინენტური შეჯახების ზონას წარმოადგენს, რაც იმას ნიშნავს, რომ აქ ორი კონტინენტური ფილის შეჯახება ხდება – არაბეთის ფილა მოძრაობს ჩრდილოეთის მიმართულებით და ეჯახება ევრაზიის ფილას. მისი მოძრაობის სიჩქარე დაახლოებით 28 მმ/წლ-ია.  

სეისმოლოგთა ნაწილი მიიჩნევს, რომ საქართველო სეისმურად აქტიურ რეგიონში მდებარეობს და აქ შეიძლება მოხდეს მიწისძვრები, რომელთა მაგნიტუდა შვიდის ტოლია, ხოლო მიკროსეისმური ეფექტი ცხრა ბალი. ამის დასტურად მათ მაგალითისთვის 1963 წელს ჩხალთის და 1991 წელს რაჭის მიწისძვრები მოჰყავთ.

აკადემიკოს ჯუმბერ ლომინაძის განცხადებით, მიუხედავად იმისა, რომ საქართველო სეისმურად აქტიურ ზონაში მდებარეობს, ქვეყანა საკმაოდ მყარ ქანებზე დგას: “ეს კი მიწისძვრის გამომწვევი ენერგიის წარმოქმნის ალბათობას გამორიცხავს”.

                                                                                                           

ის რომ საქართველოს ძლიერი მიწისძვრები არ ემუქრება გიორგი მესხიც ადასტურებს: “ლითოსფერული ფილები სხვადასხვა სიჩქარით მოძრაობენ. წყნარი ოკეანის ფილა, თითქოს ვერ ეტევა და ტორტმანებს თავის საზღვრებში, ხან დასავლეთით, ხან აღმოსავლეთით. ამდენად მისი მოსაზღვრე სახალინი, ავსტრალია, იაპონია, ჩინეთი და ფილიპინები სეისმურად აქტიური ზონებია. ისტორიულად საქართველოში ძლიერი სიმძლავრის მიწისძვრები არ გვახსოვს”. 

მისივე განმარტებით, ახლა დედამიწა შუახნისაა, დაბადებიდან საწყის ეტაპზე ძალინ დიდ ცვლილებას განიცდიდა და მაშინ საოცარი კატაკლიზმები ხდებოდა. დღეისათვის დედამიწა შეიძლება ჩაითვალოს ფორმირებულ, დამშვიდებულ, დაწყნარებულ ცოცხალ ობიექტად, მომხდარი კატაკლიზმები დამანგრეველია, თუმცა, მათი მასშტაბები შემცირებულია: “ლითოსფერული ფილების გადაადგილების სიჩაქრის დადგენა, მხოლოდ ბოლო 20 წლის განმავლობაში, ორგანიზაცია “ნასას” საშუალებით გახდა შესაძლებელი. იგი მცირე გადაადგილების სიჩქარესაც კი აღნიშნავს”.

“ნასა” მუდმივ მონიტორინგს მთელ მსოფლიოში აწარმოებს. მათ შორის, ორი ათეული სადგური საქართველოშია განთავსებული, აქედან, ორი სამცხე-ჯავახეთში ბორჯომსა და ნინოწმინდაშია: “ორი წლის წინ, “ნასას” ექსპედიციაში უშუალოდ ვიყავი ჩართული. აღმოჩნდა, რომ მცირე კავკასიონი და დიდი კავკასიონი შემხვედრი მიმართულებით მოძრაობს. თუმცა, ჩვენდა საბედნიეროდ, მათი გადაადგილების სიჩქარე წელიწადში ექვსი-რვა მილიმეტრია. ეს არის საშუალოზე ნაკლები სიჩქარე ლითოსფერული ფილების გადაადგილებისა”.  

მართალია, საქართველოსა და მით უფრო სამცხე-ჯავახეთში ფილები ძალიან ნელა მოძრაობს, მაგრამ ბუნებაში ყველაფერი შეიძლება შეიცვალოს.

“სტატისტიკა არ არსებობს, არსებობს დინამიკა, - აცხადებს მესხი და ამატებს, რომ სამყაროში ყველაფერი ვითარდება, ამდენად ნებისმიერი ტიპის მშენებლობისას იმ რეგიონის სეისმური მდგომარეობა გათვალისწინებული უნდა იქნეს – ეს შედარებით მეტ ხარჯებს მოითხოვს, თუმცა თანხა ჩვენივე უსაფრთხოებისათვის არ უნდა დავინანოთ. ზოგადად, სეისმურად სახიფათო რეგიონებში კი ცათამბჯენები, კაშხლები და მეგაპოლისები არ უნდა ავაგოთ. ასეთი ადგილები ძირითადად აგრარული მეურნეობისთვის უნდა გამოვიყენოთ”.